Hà Nội là nơi hội tụ của người dân bốn
phương, mang theo đặc trưng ẩm thực của nhiều vùng miền. Sự giao lưu này
mang đến tính đa dạng và phong phú cho các món ăn vỉa hè. Những món ăn
này có thể xuất hiện ở nhiều nơi nhưng khi tới đây, qua bàn tay tài hoa
của đầu bếp thì như thêm phần duyên dáng và tinh tế. Nếu có dịp ghé qua
Hà Nội, hãy nếm thử hoặc mua về làm quà một trong số những đặc sản dưới
đây để cảm nhận và hiểu sao ẩm thực thủ đô lại được mến mộ đến vậy.
Bún ốc
Món ăn dân dã, bắt nguồn từ đồng ruộng này không rõ
xuất hiện ở Hà Nội từ bao giờ nhưng từ lâu đã trở thành món quà vặt được
ưa thích số một. Người ta có thể ăn bún ốc cho bữa sáng, trưa hoặc tối,
ăn vào bất cứ thời điểm nào. Tuy nhiên, thời khắc mà người Hà Nội nhớ
tới và thèm bún ốc nhất là trong những ngày Tết cổ truyền, khi đã chán
ngấy với mâm cỗ đầy ắp cá thịt - ngấy và nhiều đạm.
Bát bún ốc luôn sặc sỡ sắc màu của cà chua chưng,
những con ốc béo mỡ màng, chuối đậu vàng ươm. Hương vị là sự kết hợp ăn ý
của nước dùng trong veo nhưng không kém phần béo ngậy, chua chua thanh
thanh và dậy mùi dấm bỗng đặc trưng. Khi ăn, thêm chút hoa chuối thái
mỏng và rau sống tươi ngon mới khiến bát bún đầy đủ hương vị.
Một lần thưởng thức bạn mới thực hiểu, không dưng mà
hầu như quán bún ốc nào ở Hà Nội cũng đông khách trong suốt nhiều năm
qua, dù cho cơn bão đồ ăn Tây có mạnh mẽ đến cỡ nào. Không quán hàng
sang trọng, biển hiệu hoành tráng, người Hà Nội thưởng rỉ tai nhau về
các địa chỉ thưởng thức món đặc sản này mỗi khi lên cơn thèm.
Nếu không quen ai là thổ địa Hà Nội, bạn có thể tự ghé
một trong số các quán bún ốc nổi tiếng như quán bà Béo phố Hòe Nhai,
quán bà Lương ở Khương Thượng, quán nằm trong ngõ 530 Thụy Khuê, quán
Tình Quê phố Cao Đạt, ngõ chợ Đồng Xuân hay ở Phủ Tây Hồ. Tuy nhiên, giá
cả ở đây cũng "chát" nhất.
Bún chả
Bún chả Hà Nội nổi tiếng nhất là quán ở Hàng Mành. Ảnh: Ngonhanoi.
Một
món bún khác hút khách không kém vào các buổi trưa là bún chả. Món ăn
này có nhiều "phiên bản" ở khắp các vùng miền nên nếu là du khách phương
xa, bạn vẫn có thể cảm thấy rất quen thuộc.
Dưới cái nắng hè oi ả, dù bát bún có ngon tới đâu mà
bốc khói nghi ngút thì ắt hẳn cũng sẽ bớt đi phần nào hấp dẫn. Do đó,
người Hà Nội thường tìm tới món ăn không chan nước dùng nóng, nhiều đạm
nhưng không ngấy này. Mùi thơm từ những vỉ nướng chả trở luôn tay trên
bếp than chính là biển hiệu quyến rũ nhất của các quán bún chả.
Trước đây, bún chả "sành điệu" phải là phải nướng bằng
kẹp tre, để khi ra thành phẩm, miếng thịt không chỉ có mùi nức mũi của
thịt mỡ cháy mà còn mang mùi thơm đặc trưng không thể lẫn của tre nướng.
Bún chả kiểu này khiến chủ quán khá kỳ công, từ việc chọn, cưa, ngâm và
chẻ tre. Do đó, ở Hà Nội hiện nay, số quán còn nướng chả bằng kẹp tre
chỉ còn đếm trên đầu ngón tay.
Khi ăn bún chả, thực khách có thể chọn giữa chả viên
và chả nướng, mỗi loại ngon một kiểu khác nhau. Nếu như chả viên là sự
kết hợp của hành tỏi, thịt băm nhỏ tẩm ướp nên khá mềm và ngọt thì chả
miếng lại dai dai, thơm thơm mùi mỡ cháy. Nước chấm cũng là bí quyết
riêng của mỗi quán bởi nước chấm dở sẽ khó lòng tạo nên bát bún ngon
được.
Các quán bún chả nổi danh Hà Nội: bún chả Hàng Mành,
bún chả Sinh Từ (Nguyễn Khuyến), bún chả que tre (ngõ chợ Đồng Xuân),
quán ở ngã tư Nguyễn Du - Bà Triệu...
Phở
Lót dạ bằng bát phở nóng cho bữa sáng, trước khi chuẩn bị hành trình khám phá Hà Nội.
Nếu
hỏi món ăn nào phổ biến nhất thủ đô thì ắt hẳn đó chính phở. Hiếm có
con phố nào mà không có ít nhất một hàng phở đông khách. Dù ngày nay
người ta đã nghĩ ra nhiều kiểu biến tấu như phở cuốn, phở trộn, phở áp
xảo... nhưng phở kiểu truyền thống vẫn lấy lòng được nhiều thực khách
nhất.
Nhà văn Thạch Lam có viết trong cuốn Hà Nội 36 Phố Phường:
"Phở là một thứ quà đặc biệt của Hà Nội, không phải chỉ riêng Hà Nội
mới có, nhưng chính là vì chỉ ở Hà Nội mới ngon. Phở ngon phải là phở
"cổ điển", nấu bằng thịt bò, nước dùng trong và ngọt, bánh dẻo mà không
nát, thịt mỡ gầu giòn chứ không dai, chanh ớt với hành tây đủ cả, rau
thơm tươi, hồ tiêu bắc, giọt chanh cốm gắt, lại điểm thêm một ít cà
cuống, thoảng nhẹ như một nghi ngờ".
Từ những năm 1940, phở đã rất phổ biến, được bán từ
cửa hàng sang trọng cho tới những quán bình dân vỉa hè chật chội. Đây
được xem như món ăn "bắt buộc" mà nếu chưa từng ăn qua, coi như bạn chưa
tới Hà Nội.
Qua bao nhiêu năm, phở truyền thống vẫn khiến không
chỉ người đi xa mà còn du khách một lần nếm thử phải nhớ mãi. Nếu thực
sự muốn tìm một quán phở ngon ở Hà Nội, bạn hãy tìm đến một trong những
địa chỉ phở gia truyền như phở Thìn (Lò Đúc), phở Bát Đàn, phở Lý Quốc
Sư hay phở ngồi vỉa hè Hàng Trống, phở Sướng (Đinh Liệt),...
Bánh cuốn
Bánh cuốn Thanh Trì xưa kia thường không có nhân, chỉ
là lớp bánh tráng mỏng manh như dải lụa, trắng mịn, mướt mát; chấm cùng
nước chấm chua ngọt thanh thanh, ấy thế mà vẫn nức tiếng xa gần. Ngày
nay, người ta biến tấu bánh cuốn thêm nhiều nguyên liệu như mộc nhĩ,
thịt băm, trứng, tôm, ruốc tôm... và ăn kèm chả quế. Món ăn trở nên
nhiều đạm hơn nên có lẽ đã hấp dẫn nhiều người hơn.
Nếu có cơ hội được tận mắt chứng kiến các công đoạn
làm bánh, bạn sẽ không khỏi ngưỡng mộ sự tài hoa của người đầu bếp Hà
thành. Bàn tay nhanh thoăn thoắt, đổ bột, dàn bột rồi bóc lớp bánh mỏng
dính, rải thêm nhân rồi bày lên đĩa. Ngần ấy công đoạn mà chỉ diễn ra
trong chưa đến 10s.
Trước khi mang ra cho thực khách, những chiếc bánh
cuốn nóng hổi sẽ được bổ sung thêm một lớp hành khô chao dầu thơm nức
thật khó thể nào cưỡng nổi. Một đĩa bánh cuốn thanh đạm sẽ cho bạn một
bữa sáng hoàn hảo, chuẩn bị cho hành trình khám phá thủ đô.
Các hàng bánh cuốn bạn nên ghé: bánh cuốn Thanh Vân
(14 Hàng Gà), quán bà Hoành (66 Tô Hiến Thành), quán An Quang (Hàng Bồ),
26 Đào Duy Từ, 68 Hàng Cót,.
Bún thang
Bún
thang là món ăn cổ truyền của các gia đình Hà Nội xưa, đặc biệt là
trong dịp Tết. Món ăn với nhiều nguyên liệu và đủ mùi vị nhưng vẫn mang
lại cảm giác thanh thanh, đầy tinh tế của ẩm thực Hà Thành. Không phải
quán nào cũng làm được một bán bún thang ngon và “chuẩn”, vì thế số
lượng những quán hàng này cũng khá khiêm tốn so với những đặc sản khác
như phở bò hay bún ốc.
Có tới gần 20 nguyên liệu mới đủ làm nên
món ăn nhiều màu sắc và đủ mùi vị này: trứng tráng mỏng thái chỉ, gà xé
nhỏ, giò lụa thái sợi, rau răm, nấm hương, củ cải ngâm… Nước dùng trong
và ngọt thơm, đậm đà vị của tôm, chan đều lên bát bún nhỏ xinh vừa ăn.
Trước đây, người ta thường dùng kèm với tinh dầu cà cuống cho dậy mùi
thơm. Tuy nhiên, hiện nay, thứ hương liệu này khá khó kiếm và cũng tương
đối “xa xỉ” nên hiếm thấy trong các quán hàng.
Nổi tiếng nhất
trong các quán bún thang ở Hà Nội phải kể đến quán bà Đức (48 Cầu Gỗ),
32 Cầu Gỗ, quán ở giữa phố Lương Văn Can, quán nhỏ trong ngõ Hạ Hồi, ngõ
Hàng Chỉ, quán ở đầu nhà D2 Giảng Võ...
Bánh tôm
Trong
ký ức của nhiều người Hà Nội, tuổi thơ gắn liền với những ngày cuối
tuần được bố mẹ cho đi chơi ở công viên Thống Nhất, ăn kem Tràng Tiền và
ngồi bên hồ Tây thưởng thức bánh tôm nóng hổi. Từ lâu, bánh tôm hồ Tây
đã trở thành một thứ đặc sản không thể không nếm thử đối với du khách.
Bánh
tôm gồm tôm nước ngọt bọc một lớp bột mỳ rồi cho vào chảo mỡ nóng già
ngập bánh. Khi bánh phồng lên và ngã màu vàng, nghe mùi thơm ngậy hấp
dẫn là ăn được. Chiếc bánh tôm nhỏ bằng lòng bàn tay, ở giữa là một con
tôm vừa vặn, đỏ rực bắt mắt. Ở Hà Nội, người ta ăn bánh tôm với rau sống
và nước chấm gồm dấm chua cay ngọt, thêm chút dưa góp cho đỡ ngấy. Nếu
may mắn, bạn sẽ được thưởng thức mùi hương cà cuống trong nước chấm,
mang tới cảm giác thích thú, khó quên.
Hiện nay, bánh tôm "thứ
thiệt" chỉ còn bán ở một cửa hàng trên đường Thanh Niên, phía bên hồ
Trúc Bạch. Ngồi trong nhà hàng này bạn có thể vừa ăn vừa ngắm cảnh hồ
trong không gian thoáng đáng và cảm nhận nhịp sống hối hả của thủ đô.
Khuôn viên quán rộng, đủ chỗ cho nhiều đoàn khách du lịch. Ngoài ra, khu
vực phủ Tây hồ cũng có nhiều quán bán bánh tôm nhưng không được ưa
chuộng bằng.
Cốm
Cách
đây ít năm, cứ đến độ thu sang, hình ảnh những gánh cốm rong xanh mát,
thơm ngào ngạt len lỏi trong phố lại trở nên quen thuộc với người dân Hà
thành. Những năm trở lại đây, khi vắng bóng những gánh hàng rong thì
cốm được bán chủ yếu ở những hàng quán cố định ven đường, hoặc được chở
trên những chiếc xe đạp.
Cốm là món ăn dân dã từ đồng quê nhưng
ngon nức tiếng xa gần thì phải kể đến thứ cốm dẻo thơm của làng Vòng
(nay thuộc phường Dịch Vọng Hậu, quận Cầu Giấy, Hà Nội). Cốm không được
gói trong giấy báo hay đựng trong bát mà chỉ ngon khi gói vuông vắn
trong những chiếc lá sen, bên ngoài buộc bằng dây rơm nếp. Mùi hương của
cốm mới quyện cùng mùi thơm nồng nồng, man mát của lá sen khiến hương
cốm càng trở nên tinh tế.
Khi ăn cốm, người ta không thể ăn vội
vàng mà phải nhâm nhi từng chút một bên ấm trà nóng, chấm cùng chuối
tiêu chín. Nếu tới Hà Nội không trúng mùa cốm, bạn có thể mua một sản
vật thơm ngon không kém, đó là bánh cốm và cốm xào.
Bánh cốm
thường để được ít ngày, nên khi mua về làm quà phải ăn ngay. Trong khi
bánh cốm dẻo dẻo, đậm vị bùi bùi của đậu xanh và dừa thì cốm xào lại hơi
keo, dính dính và ngọt đậm đà. Bánh cốm hảo hạng có thể được mua tại
phố Hàng Than (ở đây có nhiều cửa hàng san sát nhưng xuất sắc nhất là
cửa hàng Nguyên Ninh số nhà 11). Ngoài ra, bạn có thể mua cốm xào ở quán
Quà quê phố Đinh Liệt.
Sấu
Sấu
là một thứ quả quen thuộc ở Hà Nội. Dọc theo những con phố, người ta đã
quen với hình ảnh hàng cây sấu già rợp bóng trong những ngày hè. Sấu
cũng xuất hiện nhiều trong các món ăn của người Hà Nội như sấu dầm canh
rau muống, sấu nấu canh sườn/canh thịt, sấu ngâm gừng, nước sấu, ô mai
sấu...
Hầu như vị khách phương xa nào tới cũng mong muốn được
mang về làm quà một túi sấu xanh, giòn chắc và ngon mắt. Tuy nhiên,
không phải ai cũng may mắn được ghé thăm đúng vào mùa sấu, do đó, chọn
mua những thức quà để được lâu như ô mai hay sấu ngâm là sự lựa chọn
tuyệt vời.
Giữa vô vàn loại ô mai đủ mùi vị phong phú nhưng đã
nhắc tới đặc sản Hà Nội là nhắc tới ô mai sấu gừng. Sấu phải là những
quả có vỏ giòn, tươi ngon, nhỏ vừa miệng, khi ra thành phẩm có màu nâu
óng, mùi vị ngọt nhẹ quyện với cái cay nóng ấm bụng của gừng. Khi bỏ vào
miệng một viên ô mai, người ăn không chỉ cảm nhận được đầy đủ mùi vị
thơm ngọt mà còn gợi nhắc cho người đi xa những kỷ niệm ấu thơ, thời cắp
sách đi học.
Du khách có thể mua ô mai sấu ở các cửa hàng nổi
tiếng phố Hàng Đường như Hồng Lam, Tiến Thịnh, Gia Định, Vạn Lợi (phố
Hàng Da)..
Nguyên Chi
Xoa bóp bàn chân có lợi cho sức khỏe 
